SENEM PENYE KOZAN - Kozan & Tarih

KOZAN

Kozan & Tarih

Kozan’ın tarihi oldukça eskilere dayanmakta olup M.Ö.XV. Hitit Federasyonundan Asurlularının hakimiyeti altında bulunuyordu. Kozan Kalesinin de bir Asur eseri olduğu tarihi birkaç kitabeden anlaşılmaktadır. M.Ö. VI.y.y’da Medlerin ve Perslerin, M.Ö. 333 yılında Büyük İskender’in eline geçmiş, onun ölümünden sonra da Selefkosların hakimiyetine girmiş, bu Hanedan ile Mısır Batlamyos Hanedanı arasında büyük mücadelelere sahne olmuştur. M.Ö. 66 - 64 yıllarında Pompe tarafından Roma İmparatorluğuna ilhak edildikten sonra M.S. 395 tarihinden sonra da yöre Bizans İmparatorluğunun eline geçmiştir.

Çukurova Bölgesi ve dolayısıyla Kozan yöresine ilk İslami akınların VII. Asrın ilk yarılarında başladığı, asıl fetih hareketinin de Emeviler döneminde gerçekleştiği görülmüştür. Yöreye ilk Türk akını ise Abbasiler devrinde yapılmıştır. Bölge X.asırda Rumların, XI.asırda Selçukluların hakimiyetine girmiş daha sonra Bizans İmparatorluğuyla Kilikya Ermeni Prensi arasında nüfuz mücadelesine sahne olmuştur. Miladi 1200 yılında Kilikya Prensi II.Leon tarafından yaptırılan büyük Katedral ile kent, Krallığın Tarsus’dan sonra önemli ruhani bir merkez olmuştur. Bu dönemde şehir kalesi Ermeniler tarafından yenilenerek bir takım ekler yapılmıştır. Çukurova ve yöremiz XIV. yy ortalarından itibaren Mısır Memluklularına ve bunlara bağlı Türkmenlerin Yüreğir koluna mensup Ramazanoğullarının eline geçmiştir. Bu devletin hakimiyetine Yavuz Sultan Selim 1517 yılı Mısır seferiyle son vererek bölgeyi tümden Osmanlı topraklarına katmıştır. Sis, Adana ve Tarsus şehirleriyle birlikte sancak halini almıştır. Sancak, 1610 yılından itibaren Kıbrıs Beyler Beyliğine bağlanmıştır.

Osmanlı döneminde Müslüman Türklerle Ermeniler yörede bir arada iyi ilişkiler içinde yaşamlarını sürdürürken I. Dünya Savaşından sonra Kozan ve yöresi 7 Mart 1919’da Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. Fransız işgali ile birlikte bu güçler tarafından Ermeniler silahlandırılarak şiddet hareketlerine girmişler ve önemli ölçüde Müslüman kanı dökülmüş. Daha sonra Saimbey ve Osman Tufan bey idaresinde teşkilatlanan mukavemet güçleri 2 Haziran 1920’de Kozan’ı, Fransız işgalcileri ve Ermeni güçlerinden temizlemiştir. Bu tarihten itibaren Sis’e “Kozan” adı verilmiştir.

1865-1923 yılları arasında Mutasarrıflık olan Kozan, Cumhuriyet döneminde bir ara ( 1923-1926 ) yılları arasında Vilayet haleni almış, 1926 yıllarından sonra Vilayetliği lağvedilerek Adana İli’ne bağlı İlçe haline getirilmiştir. 1920 yılında Kozan, Türkiye Büyük Millet Meclisine Mareşal Fevzi Çakmak’ı Milletvekili olarak göndermiştir. Bu tarihi dönemlerden günümüze kadar gelen tarihi eserler, Kozan Kalesi, Anavarza Kalesi, Karasis Kalesi, Arıkan Konağı, Bedesten, Memluklar döneminde ( 1448 ) inşa edilen Hoşkadem Camii, Kozan Çayı üzerinde 9 gözlü köprü ile önemli ölçüde tahribat gören Ermeni Kilisesi kalıntılarıdır.